“KENT BELLEĞİ NEDİR?” TOPLANTISI TUTANAĞI

Toplantı tarihi: 22.02.2017 – Saat: 18.00 – 20.00

Yer: Belediye Nikâh Salonu

Davetli kurumlar; Edirne Belediyesi, Mimarlar Odası, T.Ü. Mimarlık Fakültesi, Kültür Turizm İl Müdürlüğü, Yerel Tarih Grubu

Davetli olup katıl(a)mayan kurumlar; Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Kültürel Varlıkları Koruma Kurulu Bölge Şube Müdürlüğü

KENT BELLEĞİ NEDİR?

Açılışı Kent Konseyi Başkanı Ziya Gökerküçük yaptı. Yürütme Kurulu Üyesi Ayşe Dengiz; Kent Konseyi’nin kent belleği alanında bugüne kadar yaptığı çalışmalardan bir kesit sundu.

Kent Belleğinin tanımı ile başlayan Ayşe Dengiz; kentlerin hafızalarına sahip çıktıklarında kültürel kimliklerini koruyacaklarını söyledi ve Edirne’nin kültürü, kimliği ve tarihi ile kadim kentlerden birisi olduğunu vurguladı.

Bu toplantı amaçlarından birisinin; soyut ve somut eser örnekleri UNESCO koruması altında olan kentimizde bunların kent kültürüne ve dolaylı olarak da turizme, ticarete katkı sunmasını, günün şartlarında daha görünür olmasını sağlamaktır diyen Dengiz; bunun kentlilerimizde ve kentimizin esnafında bir farkındalık oluşmasını sağlamak olacağını belitti.

Kent Konseyi sunumunda; Söğütlük ve 25 Kasım Stadının belleğimizden gidiyor olabileceği uyarısı yapıldı. Sunum; Kent Belleği çalışmalarında ön sıralarda yer alan Mehmet Ağırgan’a saygılarla bitti.

T.Ü. Mimarlık Fakültesi adına Mimar Saygın Altan sunum yaptı.

Kent belleği tanımını yaparak Edirne belleğine giren yapıları ve kültürleri örnekledi. Kent kimliğini-belleğini oluşturan ögeler genellikle şu nitelikleri içermelidir: Kentin genel imajını biçimlendirmelidir. Her kentin kendine özgü niteliklerini öne taşımalıdır. Onu diğerlerinden ayıran özelliklerine ağırlık vermelidir. Fiziksel, kültürel, sosyo-ekonomik ve tarihsel boyutları olmalıdır.

Kentlilerin özgün ve geleneksel yaşam biçimini yansıtmalıdır. Geçmişi onurlandırmalı ancak geleceğe de önem vermelidir.

Bu tanım analiz edildiğinde kent kimliğinin:

•Dinamik ve gelişmeye açık olduğu

•Sadece fiziksel girdileri ve onların yarattığı görsel boyutu değil, yaşamın sosyal, ekonomik ve kültürel boyutlarını da içerdiği,

•Farklılık ve kendine özgülük aradığı söylenebilir.

Kent belleğini yansıtması açısından yapı türlerini 3’e ayırmakta fayda vardır. Bunlar; Simge Yapı, Anı Yapı ve Belge Yapı’dır.

Simge Yapı Selimiye’dir. Anı yapılar; Belediye binası, İlhan Koman Evi, Lozan Anıtı. Belge Yapı da; Makedonya Kulesi, Eski Cami, Üç Şerefeli Cami, II. Beyazıt Külliyesi, Alipaşa-Bedesten-Arasta Çarşıları, Köprüler, Azınlık Dini Yapılar, Geleneksel Konutlar,

Yok olan değerler ve yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan değerlere örnekler verildi.

Mimarlık Fakültesi derslerinde kentin anlatılma metotlarını ve fakültenin Mimar Sinan kongrelerine katkısını anlattı.

Beyazıt Sansı; tarihi binlerce yılı kapsayan kentimizin belleği de güçlüdür. Belleğimizde kalanlar önemlilerdir. Bu nedenle Kent Belleği Müzesi okul olmalıdır. Kentte her alanda önde olanların kısa hayat öyküleri, eserleri olmalıdır ki bu alanda gençlere iyi örnekler sunulabilsin.

Karaağaç deyince akla tren gelir ve gar olmazsa olmazdır. Bunların atıl duruma sokularak Fakültenin önde çıkması anlamsızdır. Ben okula, askere, göreve hep istasyondan gittim ve benim için tren sesidir Karaağaç ve İstasyon. İstasyon korunmalıdır ki anılar belleğimizde kalmasın.

Ben 26 yıldır yazarak belleğe katkı sunmaya çalışıyorum. Edirne ve Kırkpınar şiirlerim kentin simgesi olmuştur.

Yerel Tarih Grubu; Ercan Kerman: Kent için zararlı ve yararlı davranışları bizler yaratıyoruz. O halde zararlıları önleyecek tedbirler almalıyız. Gelişmiş insan kurallara uyandır, teşvik edilmelidir. Kentimiz çarpık kentleşmeden fazla etkilenmemiştir. Bazı yerlerde olan eskiden kalma anlaşılmaz simgesel araçlar yerine kenti temsil eden araçlar veya adlar olmalıdır. Kentimizdeki heykeller de sanatsallıktan uzaktır, kentimize yakışan güzel heykeller olmalıdır.

Kültür ver Turizm İl Müdürlüğü adına Müze Müdürlüğü’nden Arkeolog Şahan Kırçan:

Türkiye’deki kent müzelerinden örnekler sundu. Edirne’nin kültür ve turizm potansiyelini söyledi. Hedefleri vurguladı;

1.Edirne’yi Dünya çapında yarışabilir bir turizm şehri yapmak.
2.Türkiye’nin önemli bir kültür ve uygarlık merkezi olması nedeniyle Edirne’nin sahip olduğu gerçek ve tahrip edilmemiş yaşam olanaklarını turizme sunmak.
3. Altyapı sorunları halledilmiş Edirne’yi yerli ve yabancı yatırımcılar için çekici hale getirmek.
4. Arz edildiği pazarlarda satın alınma gücü yüksek olan ve görüldüğünde bütün özellikleriyle Edirne’yi çağrıştıran ürünler yaratmak.

5. Edirne için her şeyi ile güvenilen bir imaj yaratmak.
6. Gelenlerin memnuniyetle ayrıldığı, görmeyenlere “görülmesi gereken yer” diye tavsiye ettiği bir şehir oluşturmak.

7. Edirne adıyla, insanlarda kültür, tarih, eğitim ve seyahat dürtüsü oluşturmak.
8. Edirne’nin gelişimine Edirnelinin katılımını sağlamak.
9. Ülkemizin yurtdışı tanıtım ve pazarlamasında Edirne’yi etkin kılmak.
10. Edirne’nin Balkanlara yönelik uluslararası işbirliğinin geliştirilmesinde yer almasını sağlamak.
11.Yerel ve genel ölçekte topluma işgücü imkânları sağlamak

Mimarlar Odası Edirne Temsilciliği Başkanı Mehmet Emin Parlakçı:

Kent belleği kavramı, kentin oluşumu ve sürdürülebilir olmasındaki rolü ile önemlidir. Kent; sosyal, ekonomik, yönetsel ilişkilerin şekillendiği, işbölümünün ve sürekliliğin olduğu yerleşim yeridir. Bellek ise kentteki algılarımızın zihnimize işlendikten sonra bıraktığı izlerdir. Kent belleği de kente dair algılarımızın bizlerde bıraktığı izlerdir. Kentlerin yaşamında ve gelişmesinde bu izler belirleyici rol oynar. Bu izler kent gelişimini etkiler, kent de bireyler üzerinde izler bırakarak kent belleğini oluşturur.

İnsanlık gelişiminde kent belleği ancak yerleşik kültüre geçince anlam bulmaktadır. Kentte yaşayanlar kentteki yaşamlardan da etkilenerek değerler oluştururlar. Bunların bir mekânsal durumu da vardır. Mekân kavramı kent kültürünün belirleyicisidir. Kent kültürünü oluşturan ana mekân her bireyin diğeri ile eşitlendiği kamusal alan niteliğindeki sokaklardır, kent meydanlarıdır. Ne yazık ki kentlerimizde sokaklar otopark işlevi görmektedir. Belediye ile örnek bir oyun sokağı yapabiliriz.

Kent ve mimarlık ürünleri kent belleğinin oluşmasını sağlarken kent belleği de kenti ve mimarlık ürünlerini etkiler ki bu döngüsel bir üretimdir. Kentler bazen tek simge ile anılır olmuşlardır. Paris; Eyfel Kulesi, Newyork; Özgürlük Anıtı, Rio De Jenario; Kurtarıcı İsa Heykeli gibi. Edirne için de Selimiye bu anlamı doldurabilir. Kentler yaşayan organizmalardır. Kentlerin belleği dinamiktir ve her gün yinelenir, tazelenir.

Mimarlar Odası olarak Belediye Başkanının; “Tarihi dokuyu bir miras gibi değil bir emanet gibi görüyoruz” demesini anlamlı buluyoruz. Bu nedenle önerilerimiz şunlardır;

1-Hepimiz organize ve birlikte olmalıyız. Bu nedenle bir protokol ile “Kolektif Bellek Danışma Kurulu” oluşturmalıyız.

2-Mimarlık Fakültesi önderliğinde kent özelinde sokaklar ile ilgili tez, araştırma, seminer çalışmalarının yoğunlaşması ve kamuoyu ile paylaşılması iyi olacaktır.

FORUM BÖLÜMÜ;

Can Çavuş; Kentler ruhları ile belleğe kazınırlar. Edirne’de çocukluğumuzun hayali olan eski kırmızı otobüsler belirli hatlarda ve saatlerde olmalıdır. Kent belleği de insan belleği gibi ise insanlar gibi kentlerde hata yaparlar ki belleklerinde bu hatalar da, bu hatalardan nasıl dönüldüğü de olmalıdır. Müzemizde umarım bunlar olacaktır. İlhan Koman dünyada saygın yerlerdedir ama kentimiz belleğinde ağırlığı yoktur, olmalıdır. Geçmiş sadece nesneler anlamında değil yaşamsal ritüellerle de olmalıdır. Örneğin helva sohbetleri gibi dayanışmayı, paylaşmayı öne çıkaran gelenekler yaşatılmalıdır. Mekanları ruhları ile korumalıyız ki bellekten silinmesin.

Nevzat Çolak; Osmanlı mutfağının öne çıkarılması ve bir sokakta yaşanır olması ne kadar anlam katacaktır kent belleğine, merak etmekteyim. Sokak isimlerinin de belleğimize yakışır isimlerden olması gerekir. Söğütlük ve Sarayiçi kentliler olarak hepimizin belleğindedir, buraları yitirmemeliyiz.

Güler Dalgıç; Sarayiçi doğal siti alanıdır ve burada yaşayan Edirne Sümbülü dünya anlamında kent belleğinde yerini almıştır. Ancak buradaki yapılaşma bu sümbülü yok etmeye devam etmektedir. Bu bölgeyi belleğimize uygun doğal haliyle turizme açmak varken turistlerin merak edeceği çekim alanlarını yok ediyoruz.

Mustafa Deribiçen; Kahveler kent belleğinin dilden dile geçtiği yerlerdir ancak bugünün kahveleri oyun salonu olmuştur. Yerel idareler ile buraları dönüştürülebilir. Bu konuda toplantılar yapılabilir. Eski meskenleri bir şekilde kurtarmalıyız.

Ayten Eren; Kent Konseyi önderliğinde ekip oluşturularak kentin değişik bölgelerini gezip belgeleyelim. Bu öneri Neriman Köylüoğlu tarafından iletildi ve kendi bu ekibin başında olacağını söyledi.

Nihat Çolak; Sokaklar yaşamın can attığı yerlerdir ve otopark olmaktan kurtarılmalıdır. Kentte yapılan hatalar da müzede olmalıdır. Edirne lehçeleri üzerine Kent Konseyi uzmanlar ile bir araştırma yaparak kent belleğine katkı sunabilir.

Serdar Seçkin; Her kurum bir şeyler yapıyor ama bunları toparlayacak olan yerel idaredir. Toplumumuz göçmen toplumdan yeni kurtuldu. Biz buraya gelmişiz ama buradaki mekânlarda yaşamamışız. Bu nedenle mekânların ruhunu anlayamıyoruz. Yerel yöneticilerimiz akçalı kurumlarla işbirliği yaparak bu mekanların ruhunu biz kentlilere kavratabilir, kente sahip çıkmanın sosyolojik ve psikolojik gerekliliklerini araştırabilir.