23. GENEL KURUL SONUÇ RAPORU – EDİRNE’DE HAVA KİRLİLİĞİ, NELER YAPILMALI? KİMLER YAPMALI?

Toplantı tarihi: 28.12.2016 – Saat: 18.00 – 20.30 – Yer: Belediye Nikâh Salonu

Davetli kurumlar;

Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (katılmadı), Edirne Belediyesi, Meteoroloji İl Müdürlüğü (katılmadı), Orman İşletme Şefliği (katılmadı), Emniyet Trafik Şube Müdürlüğü (katılmadı), T.Ü. Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı, Makine Mühendisleri Odası Şubesi, TBB Edirne Barosu (katılmadı), Edirne Tabip Odası, GAZ-DAŞ Edirne İşletme Şefliği

Rapora katkı sunan izleyicilerin kurumsal durumu; Meteoroloji Mühendisleri Odası İl Temsilcisi, İnşaat Mühendisleri Odası İl Temsilcisi, TMMOB İKK Başkanı, Site Yöneticisi, Firma yetkilisi, Emekli Sen il başkanı, Öğrenci, Makine Mühendisi, Akademisyen, İşadamı,

Edirne’de Hava Kirliliği;

Dünya Sağlık Örgütü kararına göre temiz hava insan sağlığı ve refahı için en temel ihtiyaçtır. Her yıl dünyada 7 milyon kişinin ölümüne (her 8 ölümden 1 tanesine) neden olmaktadır. Bu ölümlerin %60’ı evlerde kömür, atık gibi yakıt kaynaklı iç ortam hava kirliliğine ve %40’ı dış ortam hava kirliliğine bağlı olarak gerçekleşmektedir. Özellikle kalp hastalıkları ve inme vakaları için çok yüksek risk yaratmaktadır.

81 ilimizin 80’inin havası DSÖ kriterlerine göre kirlidir. Yapılan açıklamalarda “Türkiye’de her 100.000 ölümün 44’ü hava kirliliği nedenli” olduğu belirtilmiştir.

Edirne’de hava kirliliği azalmıştır, bu iyi bir haberdir ancak kötü haber; hava kirliliği vardır. Kalorifer yakma ve trafikte yoğunlaşma nedeniyle özellikle günün sabah ve akşam saatlerinde kirlilik artmaktadır.

Sonuç; EDİRNE’DE HAVA KİRLİLİĞİ VARDIR.

Neler Yapılmalı?

Kömür kalitesi parametreleri, kazan kalorifer sistemlerinin işletilme esasları İl Mahalli Çevre Kurulu tarafından Valilik onayı ile alınmaktadır. Buna göre Isınmadan Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde bulunan hükümler tavizsiz uygulanmalıdır. Buna göre; Kömür (taşkömürü, taşkömürü briketleri, taşkömürü koku, linyit kömürü, linyit kömürü briketi, Turb briketi, turba, antrasit, asfaltit.) odun, odun türevi ve diğer biokütle yakıtları (Doğal halde minimum altı ay bırakılmış parçalı olmayan odun, örneğin testere unu, talaş, zımpara tozu veya kabuklar), sıvı yakıtlar, gaz yakıtlar kullanılmalıdır.

Petrol koku, mineral yağ, araba plastiği parçaları, lastik, tezek, katı atıklar ve tekstil artıkları, kablolar, ıslak odun, boyalı odun, plastikler, ev eşyaları ve yemek atıkları gibi evsel atıklar, özel atıklar, tıbbi atıklar, asfalt ve asfalt ürünleri, boya ve boya ürünleri ile fueloil kapları ısınma amacıyla yakıt olarak kullanılmamalıdır.

İl merkezine giren kömürlerin denetimi belediye tarafından yapılmakta olup titizlikle devam etmelidir.

Kalorifer kazan dairelerinin denetimi tavizsiz devam etmelidir.

Site görevlileri ve ateşleyicileri kazan yakma saati ve yakma tekniğine riayet etmelidir.

Kazan dairesinde kömür kullanımı esnasında SO₂ parametresinin azalımı için kireç kullanılmalı (100 kg kömür başına en az 4 kg kireç), bunun denetimi devam etmelidir.

Sanayi siteleri, sanayi tesisleri, vb. işletmelerden kaynaklı hava kirliliği; Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı taşra teşkilatı olan Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından denetlenmelidir.

Isınmadan kaynaklı kirlilik; yapılan protokol gereği Edirne Belediyesi tarafından denetlenmekte ve kontrolü sağlanmaktadır. Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nin 17. ve 18. maddeleri uygulanabilirliği konusunda yetkili olan merciler tarafından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan görüş alınarak uygulamaları yapılmalıdır. Adı geçen yönetmelik net değildir ve bakanlık bunu somutlaştırarark görev ve yetkilileri tanımlamalıdır.

Belediyenin yapmış olduğu kazan dairesi kontrolleri devam etmeli ve eksikler giderilmelidir.

Katı yakıtlar ve yakma sistemlerinin özellikleri, işletilme esasları ve hava kirliliğinin önlenmesi maksadıyla site yönetimi ve ateşleyicilere seminer yapılmakta olup her yıl rutin olarak devam ettirilmelidir.

Edirne’miz merkezde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün kontrolünde 2 adet hava kalitesi izleme istasyonu mevcuttur. Avrupa projesi kapsamında özellikle temiz hava parametrelerini ölçen 1 adet hava kalitesi izleme istasyonu Karaağaç Orman İşletme Müdürlüğü bahçesinde ve merkez ilçe hava kirliliğini ölçen 1 adet hava kalitesi izleme istasyonu İl Özel İdare bahçesinde bulunmaktadır. Bu cihazların farklı bölgelerde (Kaleiçi, Ayşekadın, Kıyık, Sanayi, Gazimihal, Tabip Odası Lokali, Uzunkaldırım, vb) olmak koşuluyla arttırılması gerekir. Mevcut sabit hava kalitesi izleme cihazlarının ilimiz hava kalitesi verilerini temsil etmediği düşünülmektedir. Kaldı ki; şehrimizin bir hava kirliliği haritası bulunmamaktadır. Nasıl bir hava soluduğumuz ancak şehrimizin bütün semtlerinde, mahallelerinde bölgesel olarak yapılacak hava kalitesi ölçümleri ve bu ölçümler sonucu hazırlanacak hava kirliliği haritası sayesinde anlaşılacaktır. Böylece şehirde yaşayanlar hangi semtte ne tür bir hava soluduğunu bilecektir.

Hava kirliği ve hava kirliliğinin önlenmesi amaçlı yapılan denetim ve çalışmalar hakkında bilgi ilgili kurumların web sitelerinde yayınlanmalıdır.

Isınmada ve araçlarda alınacak basit önlemlerle parasal giderlerimizin % 40-45 düşeceği gibi kirlenme de belirli oranda azalacaktır. Meskenlerde ehil kişiler tarafından mantolama, kapı-pencerelerin conta bakımı gibi önlemler ile ısı kaybı önlenebilir. Isı kaybının azalması daha az yakıt demektir ki bu da kirlilik oranını azaltacaktır.

Araçların da mevzuattaki süreleri içinde fenni muayene yanında araç üreticisi firmanın önerdiği aralıklarla ara bakımları yapılmalıdır.

Ülkemiz hava kirliliği sınır değerleri Dünya Sağlık Örgütü verileriyle aynı olmalı ve bu standartlara uyulması yasal zorunluluk olmalıdır.

Hava kirliliği sonuçlarının ölçülebilen ve ölçülemeyen nedenleri vardır, geliştirilecek sistem ile tüm kirleten bileşenleri ölçülebilir olmalıdır.

Meteorolojik durum, yağışlar hava kirliliğini temizlemede önemlidir. Hava hareketlerini engelleyen yapılaşma veya hareketler olmamalıdır.

Kent yapılaşmalarında yatay yerleşmeler dikey yerleşimlere göre teşvik edilmeli, imar planlamaları buna göre yapılmalıdır. Hava olaylarına olumsuz müdahale olmaması için ulaşımdan yapı yüksekliğine, imara açılacak bölgeden esnaf yerleşim noktalarına, hava koridorlarından park ve kuş göç yollarına kadar bütüncül bir planlama yapılması zorunludur. Ana cadde kenarları yapılaşmaları da geniş olmalı ve hava akışına engel olmamalıdır.

Toplu ulaşım kent kirliliğini azaltmada önemlidir. 20 özel aracın trafikte olması ile bunun yerine 1 aracın olduğunu düşünelim, zehirlenme 20 kat az olacak demektir ki o aracın yeşil dostu olması durumunda kentte araçlardan gelen kirlenme en aza inecektir. Ayrıca trafik yoğunluğunu alternatif yollarla azaltmak gerekir.

Doğal gazın ekonomik kullanım kurallarını bilmeliyiz. Bunun eğitimi broşürlerle, web sitelerinde, firma veya diğer kurumlar tarafından yapılmalıdır.

Tüm yakıtlar kirleticidir. Doğal gaz da tekniğine uygun yakılmadığı takdirde oldukça kirletici olabilmektedir. Kötü yanma sonucu Karbonmonoksit ve yüksek sıcaklıkta yanmaya bağlı olarak Azot bileşikleri çevreyi kirletebilmektedir. Bu yüzden hangi yakıtı kullanırsak kullanalım mutlaka emisyonları azaltıcı tedbirler almak büyük önem arzetmektedir. Bu amaçla binalarımızın dış duvar izolasyonu yapılmalı. Belediye, inşaatların ruhsat eki projelerinden olan Isı Yalıtım Projelerinin bina yapım ve iskân aşamasında kontrolünü sağlamalıdır. Binalarda yalıtım ile % 45’lere varan tasarruf sağlanmakta dolayısıyla az yakıt az kirlilik anlamına gelmektedir.

Enerji Verimliliği Kanunu, Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği, Merkezi Isıtma ve Sıhhi Sıcak Su Sistemlerinde Isınma ve Sıhhi Sıcak Su Giderlerinin Paylaştırılmasına İlişkin Yönetmelik gereği merkezi ısınma giderlerini paylaştırmaya yönelik ısı pay ölçer sistemlerinin 2 Mayıs 2012 tarihinden bu yana binalarda kurulmuş olması gerekmektedir. Bu yasal bir zorunluluktur ve Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından denetlenmesi gerekmektedir. Yasa uygulandığında merkezi sistem kullanıcıları bireysel kullanıcı gibi ısındığı kadar yakıt aidatı ödeyecek, çok sıcak olduğunda camı açmak yerine termostat ayarını düşürecek ve yakıt tasarrufu sağlayacaktır. Dolayısıyla kirleticiler azalmış olacaktır. Yasalardan haberi olan bazı kat malikleri bina yöneticilerinin ısı giderlerini paylaştırmalarına yönelik Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne müracaat etseler de bir sonuç alamamakta, uygulamanın denetimi ve yaptırımı sağlanamamakta.

Radyatörlerinizde ısı ayarlı termostat kullanılmalıdır.

Oda sıcaklığınızı 22 değil 19-20 dereceye ayarlanmalıdır.

Radyatörler perde ya da eşyalar ile engellenmemelidir.

Verimi yüksek kaliteli cihazları tercih edilmelidir.

Kullanılmayan oda radyatörleri kapatılmalı veya en düşük seviyede tutulmalıdır.

Yılda bir kez cihaz bakımını yapılmalıdır.

Bulaşık ve çamaşır makinesi tam yükle çalıştırılmalıdır.

Çamaşırlar makinede kurutmak yerine asarak kurutulmalıdır.

Enerji tasarruflu ampuller kullanılmalıdır.

Eski kazanlar yeni ve enerjiyi verimli kullanan yoğuşmalı kazan ile değiştirilmelidir.

Tekil ulaşım yerine toplu taşıma kullanılmalıdır.

Kömür olumlu raporlarının alınmasında kuşkular ortadan kaldırılmalı değişik kurumlara sorumluluk ve denetim verilmelidir.

Belediye şikâyet olmadan, habersiz ve rutin olarak denetimlerini daha sık yapmalıdır. Ölçüm sonuçlarını yetki aldığı bakanlığa bildirmelidir.

Enerji Verimliliği Kanunu, Kat Malikleri Kanunu ve Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği gereği yeni yapılacak binalarda toplam ısıtılan alan 2000 m2 ve üzerinde ise ısıtma sistemi merkezi yapılmalıdır. Bu konuda görev Belediyeye ve GAZDAŞ’a düşmektedir. Bu kurala tavizsiz uyulmalıdır.

Toplu ısınma sistemlerini teşvik edici planlamalar yapılmalıdır.

Yeni yapılanmalarda güneş, rüzgâr gibi alternatif yenilenebilir enerji sistemleri teşvik edilmelidir.

Enerji kullanımı türü dersler okullarda okutulmalıdır.

Bilinçlenme ve örgütlenme olmalı ve yönetim kadrolarına baskı uygulanmalıdır. Bu nedenle bu tür çalışmalar daha sık olmalı.

Yakıt standardı olmalı ve az kullanım teşvik edilmelidir. Belirli limite kadar düşük ücret ve fazlasında yüksek ücret alınmalıdır.

Kent havasının temiz olduğunu söyleyen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı İl Müdürlüğü yetkilileri bu tür toplantılara gelerek bunu anlatmalıdırlar.

Tüm süreçlerde denetim resmi kurumlar yanında bağımsız kurumlar tarafından da yapılabilmelidir.

Kimler Yapmalı?

Denetimler Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü ve Belediye tarafından koordinasyonlu olarak yapılmalıdır.

Yetkili merciler mevcut yasaların uygulanmasını kontrol ve takip etmelidir.

Yasal düzenlemeler yapılarak bağımsız odaların da denetimde yetkisi olmalıdır.

Eğitim ve bilgilendirme çalışmaları bakanlık, belediye ve sivil örgütlenmeler tarafından yapılmalı, sivil örgütlenmelerin toplantılarına yerel yönetim ve bakanlık görevlileri katılmalıdır.

Okullarda seviyeye uygun bilgilendirmeler derslerde verilmelidir.

Site yöneticileri, kazan yakıcıları ve mekân sahipleri yasal mevzuata uymalı ve yasaları zorlayıcı uygulamalara yönelmemelidir.

Edirne Kent Konseyi

Çevre Sağlığı Çalışma Grubu